ΤΟ ΦΥΤΟ: Η
κάπαρη είναι ένας πολυετής φυλλοβόλος θάμνος της οικογένειας των καπαροειδών με περισσότερα από 200 είδη δέντρων και θάμνων τα οποία είναι εξαπλωμένα σε όλο τον κόσμο αλλά κυρίως στις μεσογειακές περιοχές. Η επιστημονική της ονομασία είναι caparis spinoza. Έχει στρoγγυλεμένα σαρκώδη φύλλα, τρυφερούς βλαστούς ενώ οι ρίζες της δεν προχωρούν βαθιά στο έδαφος, διακλαδίζονται όμως πολύ. Φτάνει το ένα μέτρο σε ύψος και το ενάμισι σε πλάτος ενώ ακαλλιέργητα φυτά απλώνονται ή αναρριχώνται αρκετά μέτρα στο έδαφος. Το φυτό είναι περισσότερο γνωστό για τα τρυφερά μπουμπούκια του τα οποία συλλέγονται από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο.
ΙΣΤΟΡΙΑ: H χρήση της κάπαρης τοποθετείται χρονολογικά περίπου το 2700π.χ.
Οι αρχαίοι έλληνες την έτρωγαν σκέτη ή σαν συνοδευτικό ενώ είχε και ποικίλες φαρμακευτικές χρήσεις .
ΠΟΥ ΕΥΔΟΚΙΜΕΙ: Είναι ίσως το περισσότερο ξηροφυτικό φυτό της Μεσογείου που μπορεί να αξιοποιήσει εδάφη που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν άλλα φυτά. Η κάπαρη καταφέρνει και ευδοκιμεί σε αργιλώδη, αμμώδη, πετρώδη, χαλικώδη εδάφη με καλή αποστράγγιση, σχεδόν μηδενικές ανάγκες ποτίσματος και λιγότερο από 1% οργανική ύλη. Ξερικές και ημιξερικές περιοχές με έντονη ηλιοφάνεια αποτελούν το ιδανικότερο περιβάλλον για την κάπαρη. Προτιμά ευάερες περιοχές προστατευμένες όμως από τις δυνατές ριπές του ανέμου. Είναι ανθεκτικό στην αλατότητα αφού έχει παρατηρηθεί να ευημερεί σε παραθαλάσσιες περιοχές και σε περιοχές με μεγάλο εύρος pΗ(6-9). Τα φυτά ευδοκιμούν σε περιοχές με τουλάχιστον 350 mm ετήσια βροχόπτωση, ενώ ανέχεται θερμοκρασίες μεταξύ -4οC - 42Οc. Η βλάστηση της κάπαρης δημιουργεί ένα είδος εδαφοκάλυψης που διατηρεί την υγρασία γύρω της. Φύεται ελεύθερα στη φύση ανάμεσα σε ξερολιθιές ,τοίχους ή βράχους. Δίνει την εντύπωση ότι μπορεί να φυτρώσει οπουδήποτε, στην πραγματικότητα όμως η ίδια επιλέγει με πολύ αυστηρά κριτήρια το μέρος.
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ: Καλλιεργείται κυρίως για τους ανθοφόρους οφθαλμούς οι οποίοι συλλέγονται πριν ανοίξουν.H κάπαρη θεωρείται δύστροπο φυτό κυρίως όσον αφορά τον τρόπο πολλαπλασιασμού της. Πολλαπλασιάζεται με σπόρους, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Φυτεύεται σε σειρές κάθε 2 έως 2,5 μέτρα. Μπαίνει σε πλήρη παραγωγή από το 3 έτος και μετά και μπορεί να αποδώσει έως 5 κιλά ανά φυτό. Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες καλλιεργητικές μέθοδοι. Σχολαστικό καθάρισμα των ζιζανίων που παρασιτούν εις βάρος της κάπαρης και δύο φρεζαρίσματα χειμώνα και άνοιξη.
ΠΟΙΟΤΗΤΑ: Η εμπορική αξία των καπαρόκουμπων όπως λέγονται τα άνθη της κάπαρης είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους τους. Όσο πιο μικρά είναι τόσο ανώτερης ποιότητας. Η κάπαρη δεν καταναλώνεται νωπή. Όταν συλλέγονται τα μπουμπούκια, οι βλαστοί, τα φύλλα ή τα αγγουράκια του θάμνου της είναι όλα τους πικρά. Η πικράδα αυτή πρέπει να μετριαστεί βάζοντάς τα σε άλμη με αλάτι και ξύδι. Η πικάντικη γεύση της κάπαρης οφείλεται στο σιναπέλαιο, που υπάρχει στους ιστούς του φυτού. Η ευχάριστη έντονη γεύση της, γίνεται αντιληπτή, αφού γίνει τουρσί, γιατί η άλμη βοηθάει στον σχηματισμό του καπρικού οξέος, που την αναδεικνύει.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ: Eνώ η θερμιδική αξία της κάπαρης είναι μικρή (1 κ.σ. περίπου 15 θερμίδες) οι θεραπευτικές της ιδιότητες είναι πάμπολλες και αναφέρονται ήδη από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης ο φαρμακολόγος της αρχαιότητας, είχε αναφερθεί πρώτος στις θεραπευτικές ιδιότητες της κάπαρης, συνιστούσε τα φύλλα και τη ρίζα του φυτού για να εξαφανίζονται τα πρηξίματα.
Η κάπαρη μειώνει τον μετεωρισμό (φούσκωμα) και έχει σημαντική αντιρευματική δράση. Καταγράφεται ως ηπατικό διεγερτικό και προστατευτικό, που βελτιώνει τη λειτουργία του ήπατος.
Υπάρχουν επίσης αρκετές αναφορές στη δράση της κατά της αρτηριοσκλήρωσης, και ως ανθελμινθικό (για καταπολέμηση παρασιτικών σκουληκιών). Επίσης δρα κατά της αρθρίτιδας, των ρευματισμών, δερματικών και του πονόδοντου. Βοηθά στις μολύνσεις του ουροποιητικού, δρα ως απολυμαντικό των νεφρών, δυναμώνει το σπέρμα, καταπολεμά την ανικανότητα ενώ θεωρείται και αφροδισιακό.
Διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος, τονώνει το αναπνευστικό ενώ δρα και ως εμμηναγωγό. Δίνεται στις έγκυες πριν τη γέννα για να προκαλέσει συσπάσεις στη μήτρα. Τέλος χρησιμοποιείται στα τσιμπήματα και το δάγκωμα φιδιών.
ΧΡΗΣΗ: Η κάπαρη και τα φύλλα της γίνονται εξαίσιο τουρσί.
Χρησιμοποιείται ως ορεκτικό ενώ μπορεί να συνοδεύσει σαλάτες, κρύα πιάτα, μακαρονάδες, όσπρια, ψάρια, κρεατικά, πίτσα, κεφτέδες και οτιδήποτε άλλο βάλει ο νους σας. Η ιδιαίτερη πικάντικη, έντονη γεύση της δίνει μια ξεχωριστή νότα σε κάθε πιάτο που δεν περνά απαρατήρητη.
